«20» أَلَمْ تَرَوْاْ أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُم مَّا فِى السَّمَوَاتِ وَ مَا فِى الْأَرْضِ وَأَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظَهِرَةً وَ بَاطِنَةً وَمِنَ النَّاسِ مَن يُجَدِلُ فِى اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ لَا هُدىً وَلَا كِتَبٍ مُّنِيرٍ
آيا نديديد كه خداوند آنچه را در آسمانها و آنچه را در زمين است براى شما مسخّر كرده، و نعمتهاى ظاهرى و باطنى خود را بر شما سرازير كرده است، ولى بعضى از مردم بدون هيچ دانش و هدايتى و بدون هيچ كتاب روشنگرى، دربارهى خداوند به جدال و ستيز مىپردازند.
نكته ها:
«اِسباغ» به معناى گسترانيدن و توسعه دادن است.
در اين آيه به دو گونه نعمت اشاره شده است، نعمت ظاهرى مانند: سلامتى، روزى، زيبايى و امثال اينها و نعمت باطنى مانند: ايمان، معرفت، اطمينان، حسن خلق، امداد غيبى، علم، فطرت، ولايت و... .
شايد بتوان گفت: مراد از علم در آيه، استدلال عقلى و مراد از هدايت، هدايتهاى فطرى و مراد از كتاب، وحى الهى است، كه برخى افراد بدون استناد به هيچ يك از عقل، فطرت و وحى، دربارهى خدا سخن مىگويند و اظهار نظر مىكنند.
پيام ها:
1- بىتوجّهى به آفريدهها و نقش آنها در زندگى بشر، سبب سرزنش و توبيخ است. «ألم تروا» سعدى مىگويد:
اين همه نقش عجب بر در و ديوار وجود
هر كه فكرت نكند نقش بود بر ديوار
2- تمام آفريدهها هدفدار و به خاطر بهرهگيرى انسان است. «سخّر لكم»
3- انسان قادر است آنچه را در آسمان و زمين است، به تسخير خود درآورد. «سخّر لكم»
4- نعمتهاى الهى، هم گسترده وفراوان است، «اسبغ» هم در دسترس بندگان، «عليكم» و هم متنّوع. «ظاهرة و باطنة»
5 - نبايد از نعمتهاى باطنى خداوند غفلت كنيم و به آنها بىتوجّه باشيم. «ألم تروا... باطنة»
6- علىرغم گستردكى و فراوانى نعمتها، انسان دربارهى خدا مجادله مىكند و اين نوعى كفران نعمت است. «اسبغ عليكم نعمه... يجادل فى اللّه»
7- جدالِ منطقى نيكوست، «و جادلهم بالّتى هى احسن»(145) ولى جدالى كه بدون پشتوانهى علمى و به دور از هدايت الهى و مخالف با كتاب خدا باشد، بىارزش است.(146) «يجادل فى اللّه بغير علم و لا هُدىً و لا كتاب منير»
8 - در جهانبينى الهى، عقل، فطرت و وحى، منابع معتبر شناخت هستند، نه غير آن. «علمٍ، هدىً، كتابٍ منير»
----------------------------------
منبع : قرائتي، محسن، تفسير سوره لقمان